Kaynayan yara: Otizmde kaynaştırma

Yeni eğitim öğretim dönemi başladı. Örgün öğretimdeki yaklaşık 18 milyon öğrenci ders başı yaptı. Bu öğrenciler arasında farklı gelişim gösteren öğrenciler de var ama sayıları ne yazık ki fazla değil. Okullara kabul edilmeme, fiziki erişim engelleri, destek eğitim odası açılmaması ya da uygun eğitimleri verebilecek öğretmenlerin görevlendirilmemesi, eğitimsiz öğretmenler, velilerin bilinçsizliği, vb. pek çok sorun birçok engeli aşarak bir okula gelebilme başarısı gösteren öğrencileri sistem dışına itiyor.

Toplumsal Haklar ve Araştırmalar Derneği’nin (TOHAD) İstanbul Bilgi Üniversitesi ve Sabancı Vakfı desteğiyle yürüttüğü "Mevzuattan Uygulamaya Engelli Hakları İzleme Raporu 2014” raporu engellilerin erişilebilirlik, eğitim, istihdam ve sağlık alanındaki durumunu inceledi. Bu raporun otizmle ilgili sonuçlarını gözden geçirdim.

Farklı gelişim gösteren öğrencilerin "normal" gelişim gösteren akranlarıyla birlikte aynı eğitim ortamında eğitim alabilmesine imkân sağlayan kaynaştırma eğitimi aslında herkesin gelişimi için çok ideal bir model ama uygulamadaki sorunlar nedeniyle eziyete dönüşüyor. Çünkü çoğunlukla kabullenme değil ayrımcılık öne çıkıyor. 

Türkiye’de 2014-2015 yılında ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim verileri birleştirildiğinde 12 yıllık zorunlu eğitim kapsamında toplam 182.917 öğrenci kaynaştırma eğitiminden yararlanmış. Kaynaştırma eğitim sistemine katılan öğrenci sayısı ilkokulda 72.095. Bu öğrencilerin sadece 1,295’i otizmli. Onların 1.101’i erkek 194’ü kız.

Kaynaştırma öğrencisi sayısı ortaokulda 89,887'ye yükseliyor. Bu artışın sebebi tanılanan öğrenci sayısının artması olabilir. Ortaokulda diğer engel gruplarına yönelik artış var ama aynı durum otizm için söz konusu değil. Ortaokul’da kaynaştırmaya devam edebilen otizmli öğrenci sayısı toplam 758. Bunların 645’i erkek 113’ü kız. 

Ancak liseye geçildiğinde kaynaştırmaya devam eden öğrenci sayısı 20,935'e düşüyor. Üstelik 2013-2014 verilerinde de benzer bir düşüş var. 2014-2015 eğitim yılında ortaöğretim kaynaştırma eğitimi alan toplam 20,935 öğrencinin sadece 166’sı otizmli. Bu öğrencilerin ise 69’u erkek, 44’ü kız. Ortaokul ile lise arasında engelli öğrencilerin okula devamlılığında yaşanan dramatik düşüş eğitim sisteminde çözülemeyen sorunlar olduğunu ortaya koyuyor.