Tersine Kaynaştırma Yaz Okulu Hakkında Herşey

Okul öncesinde Türkiye'nin ilk otizm tersine kaynaştırma yaz okulunu yaptık. 

Denizli Otizm Derneği (DOD), 2 Nisan 2014 tarihinde otizmli çocuk sahibi aileler tarafından kuruldu. Gönüllülük esasına dayalı hak mücadelesi temelli bir dernek olarak kendimizi tanımlıyoruz. Dünya Otizm Farkındalık Günü'nde kurulan derneğimiz, aile ve çocuk odaklı etkinlikler düzenliyor. Otizmli bireyler için kurduğumuz hayalleri gerçeğe dönüştürmek için çalışıyoruz. Otizm Dernekleri Federasyonu (ODFED) üyesi olan derneğimizin nihai hedefi doğumdan ölüme otizmli bireylerin toplumsal yaşama entegrasyonun sağlanması. Bu amaçla, otizmle ilgili STK’ların ortak çabasıyla hazırlanan Otizm Eylem Planı’nın hayata geçirilmesinin takipçisiyiz.

DOD’un üyeleri ve gönüllüleri olarak, ulusal çapta otizmle ilgili olanakların artırılmasının yanı sıra Denizli’de yaşayan otizmli çocuklarımızın gelişimini hızlandırmak için de çalışıyoruz. Bizim ilk büyük hayal ortağımız Denizli Büyükşehir Belediyesi oldu. 2 Nisan 2015 tarihinde Büyükşehir Belediye Başkanımız Osman Zolan ile protokol imzaladık. Otizm dostu olarak önemli bir adım atan belediyemiz 2016 yılında derneğimize üç yıllığına bir yer tahsis etti. Otizmli çocuklarımızın ve ailelerinin toplumsal yaşama entegrasyonu açısından tahsis edilen bu binanın bizim için değeri çok büyük. Şimdi hedefimiz burada çocuklarımız için bireysel eğitimin yanı sıra aile eğitimleri de düzenleyerek sürdürülebilir bir sistem oluşturmak. Yeni yerimizdeki etkinliklerimizi çeşitlendirerek hem çocuklarımızın hem de ailelerimizin hayatında fark yaratmayı hedefliyoruz. Bu anlamda ilk farkımızı yarattık. Derneğimizin yerinde otizmli çocuklarımız için tersine kaynaştırma yaz okulu yaptık. 

Tersine kaynaştırma eğitimi uygulamasına nasıl geçtiniz?

Otizmli çocukların toplumla bütünleşebilmesi için okul öncesinden başlayarak toplumun içinde yer alması gerekiyor. Otizmi fark etmenin yanı sıra otizmli bireylere ve ailelerine, insanların hayatında yer açması gerekiyor. Ne yazık ki otizmli çocukların okul öncesinde ve sonrasında kaynaştırmaya kabul edilmesinin önünde büyük engeller var. Aslında mevzuat olarak baktığınızda durum oldukça iyi ama ne yazık ki uygulama için aynı şeyi söyleyebilmek mümkün değil. Bunu Denizli için değil bütün Türkiye için söylüyorum. Hayatın her alanında kaynaştırmayı savunan bir derneğiz. Çocuklarımız bu toplumun bir parçası olduğuna göre ayrımcılığa uğramadan yaşamak onların da en doğal hakkı. Onları toplumla bir arada uyum içinde yaşamaya hazırlamak için tersine kaynaştırma yapmaya karar verdik. Küçük adımlarla büyük bir yolculuk başlatabiliriz diye düşündük.

Eğitimcileriniz nereden geliyor?

Yaz okulumuzu tamamen kendi kaynaklarımızla yaptık. Eğitimcilerimiz gönüllülerimizden oluştu. DOD olarak, Denizli Büyükşehir Belediyesi’nin bize sağladığı yerde, ailelerle eğitimcileri bir araya getirdik. Yaz okulu ekibimiz bence rüya gibi bir ekipti. Denizli Otizm Derneği Yaz Okulu Koordinatörü Burcu Bilik, Boğaziçi Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra ABD’de özel gereksinimli çocuklarla ilgili yüksek lisans yapmış ve otizmli çocuklarla birebir çalışmış. Türkiye’ye döndükten sonra Tohum Otizm Vakfı’nda görev almış, kendisi halen Ankara Üniversitesi’nde Özel Eğitim Bölümü'nde doktora yapıyor. Öğretmenimiz Arzu Güngören de lisede özel eğitim okuduktan sonra Zonguldak Üniversitesi Zihinsel Engelliler Öğretmenliği’nden mezun olmuş. Halen devlete bağlı bir lisede özel eğitim öğretmeni olarak görev yapıyor. Psikoloğumuz Ürke Yağmur, Bilkent Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nün ardından İngiltere’de klinik psikoloji yüksek lisansı yapmış. Ayrıca her bir otizmli çocuğumuza eşlik eden yardımcı öğretmenlerimiz vardı. Yardımcı öğretmenlerimizin ortak özelliği hepsinin İMKB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencisi ya da mezunu olması. İMKB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü’ndeki hocalarımız da derneğimizi ilk kurulduğu zamandan beri her zaman desteklediler. Yaz okulu programını oluştururken de her zamanki gibi bizimleydiler.

Ne tür eğitimler, kaç kişiye verildi?

Denizli Otizm Derneği tersine kaynaştırma yaz okulunda otizmli çocuklar normal gelişim gösteren akranlarıyla birlikte eğitim aldılar. Türkiye’de bir ilk olan tersine kaynaştırma otizm yaz okulunda çocuklar eğlenerek öğrendiler. 18 Temmuz’da başlayan faaliyetler 26 Ağustos’ta sona erdi. Beşi otizmli toplam 10 çocuk hafta içi her gün 13:00-17:00 saatleri arasında eğitim aldı. Okul öncesi programı uygulandı. Programa katılan çocuklar sekiz yaşın altında oldukları için deneyimleyerek öğrenmeleri hedeflendi. Otizmli çocukların akranlarından öğrenmelerini artırmayı sağlamaya yönelik düzenlemeler yapıldı. Oyun temelli etkinliklere ağırlık verildi. Her gün gerçekleştirilen rutin etkinliklerin yanı sıra günlük olarak değişen eğlenceli aktiviteler yapıldı. Bahçe sulama, yemek hazırlanmasına yardım etme, sıra bekleme, birlikte oyun oynama gibi becerileri geliştirmek için de çalışmalar yapıldı.

Uygulama sonrasında otizmli çocuklarda ne gibi gelişmeler gözlemlediniz?

Çocukların her birinde farklı gelişmeler oldu ama ortak bazı şeyler de vardı. Örneğin hepsi sıra alma, oyun oynama, birlikte etkinlik yapma gibi becerilerde ilerleme gösterdiler. Çeşitli davranış sorunlarında ve takıntılarda azalmalar görüldü. İlk geldikleri zamana göre bağımsız hareket edebilme kabiliyetleri arttı. Bazıları ilk günlerde gelmek istemiyorlardı, bazıları ailesini bırakmamak için direniyordu ama bunlar zaman içinde kayboldu. Otizmli çocuklar için rutin önemlidir. Okulda kendilerini güvende ve mutlu hissettiler, yeni şeyler öğrendiler. Bazıları bazı kitapları çok sevdi ve ezberledi. Eskiden hiç yemediği yiyeceklerden yemeye başladı bazıları. Ailesinin arkasından ağlamayı bıraktı biri. Sembolik oyun oynayabilmeye başladı bir diğeri. Bir başkası sanatsal çalışmalarda oldukça geliştirdi kendini. Küçük küçük değişimlerin her gün arttığını görmek daha umutlu yaptı aileleri.

   Uygulama sonra normal gelişim gösteren çocuklarda ne gibi gelişmeler gözlemlediniz?

Yaz okuluna gelen normal gelişim gösteren çocukların sıkılmaması ve otizmli akranlarına rehberlikte gönüllü olması bizim için çok önemliydi. Onların da sıkılmadan ve eğlenerek yeni şeyler öğrenmesini sağlamak gerekiyordu. Bu anlamda hocalarımız hakikaten çok çalıştılar. Çok zevkli etkinlikler hazırladılar. Otizmin doğası gereği her zaman tam bir bütünleşme mümkün olmuyor ama bunun en yüksek seviyeye çıkması için yapılması gereken her şeyi düşünmek için çalıştık. Yaz okuluna katılan normal gelişim gösteren çocuklar da okula koşa koşa geldiler çünkü bolca oyun, eğlence ve birbirinden güzel hikayeler vardı. Onlar burada öğrendikleri şeyleri eminim okullar açılınca arkadaşlarına da öğretecekler. Makarnaları boyayıp takılar yaptılar, bahçeye maydanoz ektiler, çim adam yaptılar, birçok yeni deney öğrendiler ve daha neler neler… Normal gelişim gösteren çocuklar ihtiyacı olanlara yardım etmenin mutluluğunu yaşadılar. Kendilerinin pek çok şeyi iyi bir şekilde başarabildiğini gördüler. Bence bu yaz edindikleri deneyim onlara hayat boyu eşlik edecek ve büyüdüklerinde daha iyi kalpli bir yetişkin olacaklar. Yetişkin hayatlarında bir otizmli gördüklerinde de ona hayatlarında yer açmaktan korkmayacaklar.

 Uygulama hakkında ailelerden gelen tepkiler neler?

Bu derneğin başkanı ve otizmli bir çocuk annesi olarak uygulamadan çok memnun kaldığımızı rahatlıkla söyleyebilirim. Programa ilk başladığımızda hepimizin bazı tedirginlikleri vardı. Çünkü Türkiye’de daha önce yapılmayan bir şeyi denemek için yola çıktık ama yapabileceğimize inandık. İnanmak, uygun insanları bir araya getirmek ve çalışmak… Bunlar olduktan sonra gerisi geliyor.  Aileler olarak bizler de sürece aktif bir şekilde katıldık. Her gün annelerimizden biri okulda nöbetçi oldu. Binanın temizliğiyle ve yemeklerin hazırlanmasıyla biz ilgilendik. Aslında yaptığımız şey imece ruhunun harekete geçirilmesiydi.

DOD tersine kaynaştırma yaz okulunda rüya gibi bir ekiple çalıştık. Koordinatörümüzün harika biri olmanın yanı sıra donanımlı ve alçakgönüllü olması da işleri çok kolaylaştırdı. Yani çok büyük paralarla bile toparlaması güç olan bir ekip kurduk ve onlar büyük bir özveriye çalıştılar. Çocuklarımızı gönül rahatlığıyla onlara emanet ettik. Gözümüz arkada kalmadığı gibi bundan daha iyisi yok diye düşünmenin huzurunu yaşadık. Programa dahil olan bütün çocuklarımız güzel gelişmeler gösterdiler. Öğretmenimiz ve yardımcı öğretmenlerimiz otizm konusunda önemli bir deneyim kazandılar. Otizmde tersine kaynaştırma nasıl yapılır uygulayarak gördüler.

Uygulamayı devam ettirmeyi düşünüyor musunuz?

DOD, size anlattığım bütün çalışmaları küçük bir bütçe ve bir avuç gönüllüyle yaptı. Bundan sonrasını yapabilmek için bütçeye ve desteğe ihtiyacımız var. Çünkü insanların hayatını geçindirmek için yaptıkları işleri sürekli olarak gönüllü yapmalarını bekleyemeyiz. Bu adil olmaz. Yaz okulu başlamadan önce bizim çok az materyalimiz vardı. Önce eğitim malzemelerini aldık. Mutfağımızda hiçbir şey yoktu. Bardaklar, tabaklar, buzdolabı, çay kahve makineleri, kaşık, çatal, hepsi okul başladıktan sonra temin edildi. Hala pek çok eksiğimiz var ama otizm konusunda uluslar arası düzeyde bir uygulama merkezi yaratabileceğimize inanıyoruz. Kış dönemi için otizmli çocuklar ve aileleri için yeni programlar oluşturmayı planlıyoruz. Otizmli bireyler için hayallerimiz var. Gerekli destekler sağlandığında otizmli çocuklarımızın da pek çok şeyi başarabileceğine inanıyoruz. Biz aileleri olarak onların yanındayız. Toplum da onların yanında olsun istiyoruz.

Denizli Otizm Derneği olarak, tersine kaynaştırma yaz okuluyla bu yıl bir ilki gerçekleştirdik ama devamı gelecek... Önümüzdeki yaz daha fazla öğrencili ve programı daha zenginleştirilmiş bir yaz okulu yapmayı planlıyoruz. Başka hayallerimiz de var. Hayal ortağımız olur musunuz?